Về nơi cả bản chỉ có một cụ già biết chữ

[Siêu Nhân Leech]

Trong bản, ngoài 7 em mới bắt đầu đi học tiểu học, còn ********* duy nhất biết chữ là cụ bà Quách Thị Nguyện (70 tuổi). Ở Cả Đựa vẫn còn tập tục "nguyên thủy" đốn củi đốt than lấy ánh sáng và hái rau rừng, săn bắn lấy thức ăn.
Bản đặc biệt

Từ UBND xã Phúc Đường để lên được bản Cả Đựa không còn con đường nào khác là phải vượt qua hàng chục km đường rừng, đồi núi lầy lội, gồ ghề với những khe suối và dốc núi cao. Đây là con đường duy nhất mà người dân giao lưu với xã hội.
Bản Cả Đựa nằm sâu trong tận "lõi rừng" được bao phủ bởi đồi núi trùng điệp, bốn mùa sương giăng. Cũng chính nơi đây biết bao nhiêu thế hệ dân làng đã định cư sinh sống, lớp lớp con cháu được sinh ra và lớn lên từ những củ sắn củ mài do núi rừng ban tặng.

Đường đến thôn Cả Đựa đầy những dốc cao ghồ ghề, khó đi
Trước năm 2010, bản Cả Đựa có 13 hộ dân với 49 nhân khẩu, tất cả đều là con em dân tộc Thái. Sự khó khăn về địa hình, giao thông hiểm trở khiến người dân nơi đây không thoát khỏi cái đói, cái nghèo và mù chữ. Ông Lê Đình Dân, Trưởng bản Cả Đựa cho biết: Bản được hình thành từ những thập niên 30 của thế kỷ trước. Người đầu tiên đến vùng đất này, lập bản tên là Cả Đựa. Thực ra, tên đầy đủ của ông là Lự Văn Đựa (người dân tộc Thái). Để tránh sự truy quét của giặc Pháp, ông Cả Đựa theo bố mẹ lên đây sinh sống.
Cả Đựa vẫn còn đó tập tục "nguyên thủy" đốn củi đốt than, mò cua, mò ốc, hái rau rừng, săn bắn thú rừng, lấy kế sinh nhai hàng ngày. Do trình độ người dân hạn chế, địa hình hiểm trở nên người dân không áp dụng được các kĩ thuật tiên tiến để tăng gia sản xuất.
Chị Lư Thị Hoan (SN 1978) tâm sự: "Dân bản ở đây vất vả lắm! Để có cái ăn, hàng ngày dân bản đều phải vào rừng đốn củi đốt than đem xuống chợ Vạn Thành, huyện Nông Cống cách 20 km để đổi lấy gạo, mua cá khô, nước mắm... dùng cho cả tháng. Ngày nào may mắn cũng chỉ kiếm được 15.000 - 20.000 đồng. Gia đình nào không thể xuống chợ được, thì cả tháng phải ăn muối trắng, rau rừng".

18 tuổi đã tay bồng, tay bế chứ chưa bao giờ biết đến con chữ
Gian nan xuống núi tìm chữ
Bản Cả Đựa có 13 hộ gia đình và 49 nhân khẩu nhưng hầu hết đều không biết chữ. Ở bản hầu hết thanh niên trai tráng đến tuổi trưởng thành đều li hương khắp nơi làm thuê kiếm tiền phụ giúp gia đình và đa phần họ thất học. Sự hạn chế trong nhận thức, khó khăn về giao thông, cơ sở hạ tầng và nhiều nguyên nhân chủ quan khác đã dẫn đến cuộc sống của trên dưới năm chục con người nơi đây luẩn quẩn trong nghèo đói, lạc hậu.
Sự học của người Cả Đựa mới hé mở từ năm 2010 khi Nhà nước đầu tư, xây dựng nhà ở cho từng hộ gia đình. Sức người được huy động để phá núi làm đường cho người dân đi lại tạo sự thuận lợi cho con trẻ đến lớp học. Những ********* trong bản Cả Đựa đều khát "cái chữ" từ lâu rồi nên khi có đường, có nhà ở thì họ nghĩ ngay đến việc mang kiến thức cho con em trong làng. Ban đầu, chính quyền địa phương có cử giáo viên lên làng mở lớp dạy học. Nhưng, giao thông đi lại khó khăn, đời sống người dân còn lạc hậu nên tỉ lệ trẻ em đi học rất ít, lớp học không được mở. Các em nhỏ muốn tìm chữ phải "cõng gạo" xuống núi học.
Hiện nay toàn bản Cả Đựa đã có 15 đứa trẻ xuống núi đi học (trong đó có 7 em tiểu học, 8 em học mầm non). Nhưng con đường "chinh phục" con chữ của các em cũng lắm gian nan. Để đến được với trường học các em phải vượt hơn 10 km đường núi hiểm trở. Vì đường xa nên hầu hết các em nhỏ nơi đây thường phải ở trọ lại trường học, một hai tuần mới về lấy gạo một lần. Có những gia đình, hai đến ba con đều đi học nên hàng tuần các phụ huynh phải cõng gạo, thức ăn vượt bộ đường rừng hơn 10 km xuống núi thăm con.
Ghé thăm trường tiểu học Phúc Đường, chúng tôi gặp không ít những em đã 15 - 16 tuổi nhưng mới bắt đầu học lớp 1. Trong suy nghĩ của nhiều đứa trẻ ở đây, ước mơ kiếm con chữ luôn là cái gì đó rất xa xỉ và lớn lao. Em Dương Thị Phương, 14 tuổi, đang* theo học lớp 1, hồn nhiên nói: "Học cái chữ khó hơn đi vào rừng kiếm củi, nhưng em vẫn muốn được đi học để sau này làm cô giáo".
Chồng mất sớm, chị Lư Thị Hoan phải một mình nuôi 2 con nhỏ. Từ cuối năm 2010, chị bắt đầu cho các con xuống núi học chữ. Con gái lớn của chị, cháu Lư Thị Lịch, 14 tuổi hiện đang học lớp 2 và cô con gái thứ hai 8 tuổi mới đang học lớp 1. Chị Hoan chia sẻ: "Tôi không có chữ đã là một thiệt thòi nhưng giờ phải cho các con đi học để mở mang kiến thức, chỉ khi có con chữ mới mang được sự giàu có về với bản làng. Các cháu học giỏi nên năm nào cũng được giấy khen. Tôi cũng thèm được đi học như các con nhưng không có ai đi làm nương lấy gạo thay nên đành chịu".
Nói về những khó khăn trong việc tìm chữ của con em bản Cả Đựa, Ông Nguyễn Văn Len, trưởng phòng Giáo dục huyện Như Thanh cho biết: "Trong nhiều năm qua, phòng Giáo dục huyện đã phối hợp với cấp ủy chính quyền đến tận bản để vận động con em đồng bào dân tộc Cả Đựa đến trường đi học đúng độ tuổi, nhưng điều đó là rất khó. Ngoài ra, chúng tôi còn phối hợp với gia đình tiến hành cắt cử phụ huynh xuống chăm sóc các cháu, tạo điều kiện về chỗ ăn, chỗ ngủ để các cháu có điều kiện học tập. Bên cạnh đó, phòng Giáo dục cũng tiến hành vận động giáo viên, học sinh, kêu gọi sự hỗ trợ của các nhà hảo tâm, các nhà đầu tư quyên góp hỗ trợ quần áo, cặp sách cho các em vùng bản để cho các em yên tâm học tập".
Hiện nay, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, con đường vào làng Cả Đựa đã được làm và mở rộng; 13 hộ dân làng Cả Đựa đã được xây dựng 13 ngôi nhà mới theo Chương trình 167 và Chỉ thị 08 của Tỉnh ủy Thanh Hóa. Dù vậy, cả những người già trong thôn vẫn mơ ước có điện, đưa họ đến với thông tin, chính sách mới của Đảng, Nhà nước và trẻ em được đến trường. "Tôi chỉ cần có ai đó dạy cho mình biết vài chữ cũng được, miễn sao có thể ký tên vào giấy là được. Cứ mỗi đợt đi lấy gạo cứu đói phải dùng ngón tay điểm chỉ vào tờ giấy, ngượng lắm", chị Lê Thị Thường bày tỏ.

Làng 5 "không"Làng Cả Đựa có 13 hộ dân nhưng đều thuộc hộ nghèo và là người dân tộc Thái. Cuộc sống phụ thuộc vào thực phẩm từ trồng nương rẫy. Nằm tách biệt với người dân trong xã bởi những cánh rừng rậm và những dốc núi cao xa xôi, bao năm qua họ vẫn chìm trong cảnh không đường giao thông, không có điện, không nước sinh hoạt, không trạm y tế, không trường học.